ERASMUS

Ervaringsonderwijs over ‘allyship’ bleek de start van een beweging

Het Erasmus MC hoorde vanuit VUMC positieve geluiden over onze samenwerking. En deze geluiden waren reden voor de Geneeskunde faculteit om ons uit te nodigen voor een gesprek dat weer leidde tot een samenwerking op de thema’s diversiteit en inclusie. Ze vroegen ons of we konden helpen om een beweging in gang te zetten vanuit de wens om als opleiding inclusiever te worden.  Artistiek onderzoek vormde de basis en daarmee haalden we zoveel naar boven, dat de impact op de organisatie vele malen verder ging dan onderwijs alleen. Sociale veiligheid is niet alleen in de opleiding maar ook in het ziekenhuis een actueel thema. We werken op dit moment ook aan het bespreekbaar maken van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag in het project Grensverkenningen.

De samenwerking resulteerde in een onderwijsmodule voor studenten Geneeskunde. Een onderwijsmodule waarin het draait om onderwijs dat gaat over ontdekken en ervaren én op het reflecteren op deze ervaringen en ontdekkingen. Onderwijs dat vooral is gericht op het hart en dus minder op het hoofd. Het ontwikkelen van een dergelijk programma past bij ons, bij waar wij als Art Partner voor staan.

De rode draad was ‘allyship’. Samen met schrijver en filosoof Nisrine Mbarki gingen we op zoek naar antwoorden op vragen als ‘Hoe kun je opkomen voor iemand die in een kwetsbaardere sociale positie verkeert dan jij?’ en ‘Hoe leer je als student Geneeskunde wat het betekent om een ‘ally’ te zijn, een bondgenoot?’ De antwoorden en ervaringen van studenten, coassistenten en artsen van Erasmus MC gebruikten we  – in veel gevallen letterlijk – in het programma, dat uit twee delen bestond.

Macht en onmacht in het ziekenhuis

In deel 1 van de onderwijsmodule ‘Macht en onmacht in het ziekenhuis’, onderzoeken studenten situaties waarin dit bondgenootschap relevant en noodzakelijk is. Bepaalde groepen mens en komen vaker in onderdrukking dan andere. Denk aan racisme, seksisme, homofobie en andere vormen van discriminatie. Deze vormen van onderdrukking kunnen elkaar beïnvloeden en versterken. In dit deel van de module krijgen studenten inzicht in deze mechanismen door te werken met monologen, die gebaseerd zijn op werkelijke ervaringen uit het Eramsus MC én eigen ervaringen van de studenten.

Mijn realiteit is zo anders dan die van een arts.

Ze weten niets van mijn realiteit.

Een casus van HIV is altijd een zwarte man.

Simulatiepatiënten zijn allemaal wit,

docenten zijn wit,

alle poppen zijn wit,

alle armen zijn wit,

alles is wit.

Alles is wit, alles van bovenaf is wit en man.

Op de plaatjes zijn alle mensen wit, nou dan weet je het wel.

Ze zien het niet, ze begrijpen het niet.

Uit: Wie is mijn ally?, Nisrine Mbarki

Allyship binnen de medische hiërarchie

In deel 2, ‘Allyship binnen de medische hiërarchie’, onderzoeken studenten wat je in dit soort pijnlijke situaties kunt doen. Welke rol je kunt vervullen en dat dit situatie gebonden is: het ene moment kun je bondgenoot zijn, het andere moment heb je zelf een bondgenoot nodig. Tijdens dit onderdeel wordt actief gewerkt met cartoons en formuleren studenten aan de hand van huiswerkopdrachten en een gesprek over de cartoons wat een ally is, hoe je een ally bent en wanneer je een ally bent. Studenten formuleren hun eigen persoonlijke leerdoelen omtrent allyship en leren van elkaar hoe ze steun kunnen bieden of vragen.

Cartoon gemaakt door Khalid Albaih.

De start van een beweging

Studenten delen eerlijke, kwetsbare en tegelijkertijd krachtige verhalen over wat ze meemaken in het onderwijs en tijdens hun co-schappen. Door deze ervaringen terug te laten komen in de onderwijsmodule, en iedereen na te laten denken over pijnlijke situaties en wat ze hieraan kunnen doen, ontstaat er ruimte voor verandering. Anders gezegd, deze manier van werken kan een grote (positieve) impact op een organisatie hebben. Om dit te benadrukken, hebben wij de organisatie in het begin van de samenwerking uitgedaagd om na te denken over de vraag ‘Is it a move or a movement?’. Sociale veiligheid is niet alleen in de opleiding maar ook in het ziekenhuis een actueel thema. We werken op dit moment ook aan het bespreekbaar maken van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag in het project Grensverkenningen.

"Een complex thema zoals diversiteit en inclusie moet je uit de abstractie zien te halen. Je wilt het juist niet rationaliseren want dan ga je het verengen. Je moet het beleven. Wij hadden hier zelf te weinig ideeën voor. Art Partner heeft ons hierbij geweldig geholpen."

Dr. David H.J. Pols, Hoofd studentenonderwijs huisartsgeneeskunde en destijds voorzitter van de commissie Diversiteit & Inclusie, Erasmus Medisch Centrum, Huisarts

Bekijk deze post van Sandra Boer op Linkedin over representatie in de geneeskundeopleidingen en de overweldigende hoeveelheid reacties en likes.